Cosmic Café - Klimaatverandering, iets van deze tijd? - Roland Dreesen

Dat er wat met het klimaat wereldwijd aan de hand is, behoeft geen
betoog meer, maar dat deze klimaatverandering uniek zou zijn, is niet
juist. 
De oorzaken hiervan zijn echter niet altijd eenvoudig te
verklaren en vaak moeilijk te begrijpen, zeker voor ons als mens die
gewoon is om rekening te houden met tijdspannes van zo’n maximaal 50
jaar (de “menselijke maat).

 Immers, de belangrijkste drijvende krachten achter klimaatveranderingen op aarde worden eerder astronomisch gestuurd en bestaan uit lange-termijn cycli van duizenden,
tienduizenden of zelfs honderdduizenden jaren.  
Terwijl klimaatfluctuaties schering en inslag zijn in de “diepe tijd” - de
miljoenen jaren oude geschiedenis van de aarde - zijn menselijke
beschavingen ontstaan tijdens klimaatoptima of periodes van relatieve
klimaatstabiliteit (niet te koud, niet te warm) … maar het was dus ooit
anders!

 Zo vertelt het geologisch archief van de aarde, dat goed bewaard is gebleven in de gesteenten, ons over periodes in een heel ver verleden, toen de concentraties van broeikasgassen én de temperaturen soms veel hoger waren dan nu. Tijdens zulke warme perioden heeft
bijvoorbeeld het smelten van de ijskappen op Groenland en Antarctica
geleid tot sterke verticale zeespiegelstijgingen van minstens 6m hoger
dan nu. 

Vandaag zien we het begin van een gelijkaardig fenomeen,
als gevolg van de opwarming van de aarde. Anderzijds hebben we ook
extreem koude periodes gekend met spectaculaire zeespiegeldalingen als
gevolg: de laatste ijstijd is trouwens nog niet zo lang voorbij,
ongeveer 12.000 jaar geleden kwam hier pas een einde aan. Extreme
klimaatsveranderingen hebben ook geleid tot het uitsterven van vele
levensvormen op aarde (zgn. extincties), maar nieuwe soorten zijn hierna
kunnen ontstaan, die zich hebben aangepast aan deze sterk gewijzigde
levensomstandigheden.  

In deze lezing willen we ingaan op verschillende klimaatindicatoren die geologen overal ter wereld vinden en die ze ook gebruiken om dergelijke extreem warme (broeikastijd),
koude (ijstijd) of zeer droge (woestijntijd) periodes te reconstrueren. 
Veel van deze indicatoren vinden we terug in de vorm van specifieke
geologische afzettingen, namelijk speciale gesteenten, mineralen,
fossielen of in hun chemische samenstelling.  Geologen kunnen deze
terreingegevens ook daadwerkelijk “lezen”, waarbij ze het principe van
uniformitarisme toepassen, d.w.z. veranderingen die de aardkorst in het
verleden heeft ondervonden zijn het gevolg van uniforme, continue
processen die vandaag ook nog steeds gelden. 

Tijdens deze lezing nemen we u graag mee naar broeierige tropische moerassen, kurkdroge
woestijnen en barre ijstijden, die hier ooit bij ons, ja zelfs in Limburg, voorkwamen en die allicht ooit nog zullen terugkomen.